Báo Điện tử Gia đình Mới

Rằm tháng Giêng 2020: Nguồn gốc, ý nghĩa Tết Nguyên tiêu

Tết Nguyên tiêu hay còn gọi là Rằm tháng Giêng là nét văn hóa, ngày Tết tín ngưỡng của người dân Việt Nam vào 15 tháng Giêng hàng năm. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa biết nguồn gốc và ý nghĩa của nó?

  Rằm tháng Giêng 2020: Nguồn gốc, ý nghĩa Tết Nguyên tiêu là gì?

Rằm tháng Giêng 2020: Nguồn gốc, ý nghĩa Tết Nguyên tiêu là gì?

Nguồn gốc Rằm tháng Giêng (Tết Nguyên tiêu)

Rằm tháng Giêng (hay Tết Nguyên tiêu) có rất nhiều sự tích được truyền miệng nhưng trong đó, chuyện kể về một con thiên nga trên thiên đình là giai thoại khá phổ biến và được nhiều người truyền tai.

Theo đó, Ngọc Hoàng rất yêu thích một con thiên nga trên thiên cung. Một ngày nọ, con thiên nga bay xuống hạ giới rồi bị thợ săn bắn chết. Ngọc Hoàng hay tin, nổi giận sai quân xuống trần thiêu trụi mọi thứ vào ngày 15 tháng Giêng Âm lịch.

Rất may, một vị quan trong triều không đồng tính với quyết định này nên đã hạ giới bày cách cho người trần thoát khỏi đại hoạ. Theo lời dặn của ông, đúng ngày rằm tháng Giêng, mọi nhà đều treo lồng đèn màu đỏ để Ngọc Hoàng nghĩ lệnh phòng hoả đã được thi hành.

Nhân gian thoát nạn và cứ đến ngày này hàng năm lại treo đèn lồng như một cách tưởng nhớ, trả ơn vị quan tốt bụng trên thiên đình.

Câu chuyện khác lại kể rằng, vào thời Tây Hán, các cung nữ vào dịp Tết rất nhớ nhà, nhưng không được về thăm do cung vua canh phòng cẩn mật. Một cung nữ tên Nguyên Tiêu vì quá cô đơn, buồn tủi mà đã nhảy xuống giếng tự kết liễu cuộc đời.

Lúc đó, Đông Phương Sóc - vị quan dưới thời Hán Vũ Đế đã kịp thời cứu sống cung nữ này. Ông cũng bày cách khiến nhà vua giao cung nữ Nguyên Tiêu làm bánh trôi tế thần linh, tránh kiếp nạn kinh thành bị Ngọc Hoàng dùng lửa thiêu trụi.

Mưu kế thuận buồm xuôi gió, nhà vua thưởng cho cung nữ Nguyên Tiêu về thăm nhà. Kể từ đó, ngày 15 tháng Giêng thành ngày Tết Nguyên tiêu (theo tên gọi của cung nữ), bánh trôi cũng trở thành món ăn không thể thiếu trong ngày này.

Theo một câu chuyện khác, vua Hán Văn lên ngôi đúng ngày rằm tháng Giêng nên hàng năm cứ đến đêm ngày rằm này lại ra ngoài chung vui với người dân. Chữ đêm (dạ) trong cổ ngữ Trung Hoa đọc là Tiêu, lại là đêm rằm đầu tiên của năm nên Hán Văn gọi là ngày Tết Nguyên tiêu.

Ngoài ra, còn có tích kể Tết Nguyên tiêu được gọi là Tết Trạng nguyên vì vào ngày rằm đầu tiên của năm, vua mời các trạng nguyên đến yến tiệc, cùng xem hoa thường nguyệt tại vườn thượng uyển...

Ý nghĩa ngày Tết Nguyên tiêu (rằm tháng Giêng)

Tết Nguyên tiêu bắt đầu từ giữa đêm 14 (đêm trước trăng rằm) cho đến nửa đêm ngày 15 tháng Giêng Âm lịch.

Dù có nhiều sự tích khác nhau về nguồn gốc, song ở Việt Nam cũng như tại Trung Quốc, Tết Nguyên tiêu đều mang ý nghĩa về sự đoàn tụ, đoàn viên gia đình. Đây là dịp để cả gia đình quây quần bên nhau, cùng nấu ăn, trò chuyện rồi thưởng trà, ăn bánh trôi nước và ngắm trăng.

Ngày rằm tháng Giêng - Tết Nguyên tiêu còn được coi là "Tết muộn" vì diễn ra ngay sau Tết Nguyên đán, là cơ hội để đoàn viên với gia đình nào không may có người thân bị ốm, đi vắng vào đúng dịp Tết Nguyên đán.

Theo quan niệm của người Việt, "đầu xuôi đuôi lọt" tức là thời khắc đầu tiên trong năm rất quan trọng. Ngày mùng 1 tháng Giêng là Tết Nguyên đán, ngày 15 tháng Giêng là Tết Nguyên tiêu và cả 2 đều mang hy vọng khởi đầu cho một năm mới hanh thông, an khang thịnh vượng.

Sau nhiều thế kỷ du nhập vào Việt Nam, ngày rằm tháng Giêng hay Tết Nguyên tiêu đã dần trở thành một ngày Tết mang bản sắc rất riêng của người dân Việt Nam, thấm nhuần Phật pháp và là dịp để người dân tỏ lòng thành kính với các vị thần, Phật, với gia tiên.

Với ý nghĩa đó, rằm tháng Giêng là 1 trong 4 ngày rằm lớn trong năm mà người Việt, đặc biệt là các Phật tử, thường viếng chùa lễ Phật, cầu gia đạo bình an, phong điều vũ thuận, quốc thái dân an.

Dân gian có câu "Lễ Phật quanh năm không bằng rằm tháng Giêng" để nhấn mạnh sự quan trọng của ngày rằm tháng Giêng trong tâm thức người Việt. Thời điểm ngày rằm đầu tiên của năm trùng với lễ Thượng nguyên và Tết Nguyên tiêu, thu hút sự tham gia đông đảo của Phật tử cũng như nhiều người dân.

Tết Nguyên tiêu của năm Canh Tý 2020 là thứ 7 ngày 8 tháng 2 Dương lịch. Đây là ngày Tân Tỵ, ngũ hành Kim, ngày Hoàng đạo, thích hợp cho nhiều việc như đính hôn, cúng tế, cầu phúc, cầu tự, thăm hỏi người thân bạn bè, nhập học... nhưng cũng có nhiều điều kiêng kỵ.

Hoàng Nam/giadinhmoi.vn

Tin liên quan

Tags:

© CƠ QUAN CHỦ QUẢN: VIỆN NGHIÊN CỨU GIỚI VÀ PHÁT TRIỂN. 

Giấy phép hoạt động báo chí điện tử số 292/GP-BTTTT ngày 23/6/2017 do Bộ Thông tin- Truyền thông cấp. Tên miền: giadinhmoi.vn/

Tổng biên tập: Đặng Thị Viện. Phó Tổng biên tập: Phạm Thanh, Trần Trọng An. Tổng TKTS: Nguyễn Quyết. 

Tòa soạn: Khu Đô thị mới Văn Quán, phường Phúc La, quận Hà Đông, thành phố Hà Nội, Việt Nam. 

Văn phòng làm việc: Nhà C3 làng quốc tế Thăng Long, phường Dịch Vọng, quận Cầu Giấy, Hà Nội.  

Điện thoại: 0868-186-999, email: [email protected]

Thông tin toà soạn | Liên hệ | RSSBÁO GIÁ QUẢNG CÁO