Nhiều cha mẹ lo ngại những thực phẩm chứa hormone, chất tăng trưởng gây dậy thì sớm ở trẻ. Ảnh minh họa
PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng, Khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, chế độ ăn uống ảnh hưởng rất ít đến tình trạng dậy thì sớm ở trẻ. Có chăng, việc cha mẹ tẩm bổ quá mức cho con sẽ làm trẻ phát triển nhanh về thể chất, tạo điều kiện để trẻ dậy thì sớm chứ không phải là nguyên nhân làm trẻ dậy thì sớm.
Bác sĩ Dũng chỉ rõ: “Dậy thì sớm nguyên nhân thường do các yếu tố môi trường, xã hội. Đặc biệt là sự xuất hiện của phim ảnh quá nhiều, sự phát triển của mạng internet, công nghệ làm trẻ tiếp xúc sớm và tiếp xúc nhiều với những yếu tố liên quan đến tình dục, xem phim, ảnh người lớn không phù hợp độ tuổi.
Cùng với đó là sự đầy đủ, thậm chí ở các thành phố lớn là dư thừa về mặt dinh dưỡng làm thể chất của trẻ tăng nhanh, thể chất trẻ tăng lên thì sự phát triển về sinh dục cũng phát triển theo. Như vậy có thể thấy, vừa yếu tố về xã hội, vừa yếu tố về vật chất (dinh dưỡng) tổng hợp lại gây dậy thì sớm ở trẻ”.
Nhưng, theo PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng, nhiều người đang nhầm lẫn giữa dậy thì sớm thật và dậy thì sớm giả. Việc trẻ phát triển về thế chất kéo theo sự phát triển về sinh dục được gọi là dậy thì thực, nó khác với dậy thì giả.
Dậy thì giả là bệnh, không cần những yếu tố kinh tế, xã hội, môi trường, vật chất trẻ vẫn có biểu hiện dậy thì. Trẻ dậy thì giả tức là các bộ phận sinh dục, các phần phụ của trẻ có biểu hiện giống như là dậy thì nhưng thực chất đứa trẻ đó không có khả năng sinh sản.
Trẻ dậy thì giả thường có các biểu hiện như vú to lên, mọc lông nách, mọc lông mu, trẻ nam mọc râu... nhưng chức năng sinh sản không phát triển. Ảnh minh họa
Trẻ dậy thì giả thường có các biểu hiện như vú to lên, mọc lông nách, mọc lông mu, trẻ nam mọc râu… nhưng trẻ không cao to, khi thăm khám thấy trẻ nữ buồng trứng không phát triển, trẻ nam tinh hoàn có thể phát triển hoặc không phát triển nhưng không có tinh trùng.
Những trẻ như vậy là dậy thì giả và thuộc một nhóm bệnh lý riêng cần phải được điều trị sớm.
Còn trẻ dậy thì thật có nghĩa là chức năng sinh sản của trẻ phát triển song hành với thể chất và xã hội. Người xưa có câu “gái thập tam, nam thập lục” để chỉ thời điểm dậy thì của trẻ, ở trẻ gái là 13 tuổi, trẻ trai là 16 tuổi.
Tuy nhiên hiện nay độ tuổi dậy thì ở trẻ đã giảm xuống, “thực tế thăm khám tôi gặp có trẻ gái 10 tuổi đã dậy thì, trẻ trai 12 tuổi đã dậy thì, biết yêu. Mà tình yêu không phải là sự yêu thích của học trò trong sáng mà là yêu có nhu cầu về tình dục, trẻ có thể dắt nhau đi nhà nghỉ và để lại những hậu quả khôn lường.
Đã từng có trường hợp bé gái chưa 10 tuổi đã có kinh nguyệt, trẻ lớn nhanh một cách bất thường, cao lớn như một thiếu nữ, mới 10 tuổi nhưng nhìn cháu như thiếu nữ 16 – 17 tuổi. Thấy con phát triển nhanh một cách bất thường nên bố mẹ cho con đi khám để xem con có bệnh gì không.
Với những trẻ này thể chất của trẻ phát triển, trẻ cao to hơn bình thường, các bộ phận phát triển như một người bình thường, chỉ có cái là tuổi thấp, trẻ có thể sinh con đẻ cái được do bộ phận sinh dục đã phát triển. Đó là dậy thì thật.
Còn dậy thì sớm được xác định là con gái phải dưới 8 tuổi, con trai thì dưới 10 tuổi. Trên mức này không gọi là sớm.
Dậy thì sớm tức là chức năng sinh sản của trẻ có, chức năng tình dục của trẻ có, như người trưởng thành bình thường nhưng tuổi của trẻ còn nhỏ nên chưa đủ nhận thức, khả năng học tập kiến thức, học tập ngoài xã hội còn hạn chế nên nhu cầu thỏa mãn bản năng của trẻ lớn, trong khi nhận thức về xã hội lại không kịp nên rất dễ gặp phải những sai lầm như có thai ngoài ý muốn, mắc các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục do không biết tự bảo vệ bản thân…
Với những trẻ dậy thì sớm thật thì chỉ có biện pháp là giáo dục về tâm sinh lý cho trẻ để trẻ nhận thức đúng và biết cách tự bảo vệ mình, giúp trẻ phát triển về tâm sinh lý nhanh hơn để theo kịp với sự phát triển về cơ quan sinh dục” – Bác sĩ Dũng chia sẻ.
Hormone tự nhiên trong thực phẩm rất ít, không có khả năng làm trẻ dậy thì sớm. Ảnh minh họa
Hiện nhiều cha mẹ lo lắng việc cho trẻ uống các thực phẩm bổ sung để giúp trẻ phát triển, cao lớn, hay như việc trẻ ăn các thực phẩm chứa chất tăng trưởng, chứa nhiều hormone như đậu nành, cổ gia cầm, rau quả trái vụ… sẽ làm trẻ dậy thì sớm.
PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng khẳng định, việc trẻ uống các thực phẩm bổ sung do thiếu dinh dưỡng, thiếu vi chất không ảnh hưởng đến việc trẻ dậy thì sớm. Cũng không có một thực phẩm cụ thể nào gây ra dậy thì sớm ở trẻ, trừ những thực phẩm có chứa hormone, nhưng những thực phẩm chứa hormone (có hormone sinh dục nam, hormone sinh dục nữ) thường bị các cơ quan chức năng cấm.
Một số người lo ngại trong thực phẩm bản thân nó có chứa hormone (như đậu nành) sẽ gây dậy thì sớm, điều này là không đúng, bởi lượng hormone tự nhiên trong thực phẩm rất ít, rất khó để gây dậy thì sớm cho trẻ.
Để trẻ phát triển khỏe mạnh, phòng ngừa dậy thì sớm, cha mẹ cần xây dựng cho trẻ một chế độ dinh dưỡng hợp lý, đầy đủ dinh dưỡng, giàu vitamin rau củ, hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, nên dùng các loại thực phẩm theo mùa, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng nhằm đảm bảo an toàn thực phẩm.
Bên cạnh đó, cha mẹ cũng cần khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động xã hội, vận động thể dục mỗi ngày với các bộ môn thể thao như bơi lội, đá bóng... tăng sức khỏe cùng sức đề kháng, phát triển đồng bộ cả thể chất và trí tuệ. Khi thấy trẻ có dấu hiệu dậy thì sớm cha mẹ nên đưa trẻ đến bác sĩ để được can thiệp kịp thời.
