Y tế cơ sở như 'người gác cổng' trong ngành y

Đó là thông tin Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết tại một hội nghị mới đây về nâng cao chất lượng khám chữa bệnh bảo hiểm y tế tuyến y tế cơ sở do Bộ Y tế và BHXH Việt Nam tổ chức.

Phát triển lớn mạnh nhưng chưa nhận được lòng tin

Khi đề cập đến công tác chăm sóc sức khoẻ ban đầu của các y tế cơ sở ở nước ta, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến nhiều lần khẳng định, nó có vai trò cực kỳ quan trọng, là cốt lõi, điểm tựa vững chắc của y tế. Ngay trong Hội nghị trực tuyến nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế (BHYT) tuyến y tế cơ sở vừa diễn ra mới đây, Bộ trưởng cho biết, theo kinh nghiệm thế giới cho thấy đầu tư cho chăm sóc sức khỏe ban đầu có hiệu quả hơn nhiều lần so với việc đầu tư cho kỹ thuật cao ở tuyến trên.

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho rằng, y tế cơ sở có vai trò quan trọng, như "người gác cổng" trong ngành y

Với việc coi y tế cơ sở là "người gác cổng” trong hệ thống y tế, các nước trên thế giới đã sử dụng các nguồn tài chính khác nhau, trong đó có nguồn tài chính từ bảo hiểm y tế (BHYT) cho chăm sóc sức khỏe ban đầu tại y tế cơ sở.

"Quỹ BHYT sử dụng cho chăm sóc sức khỏe ban đầu tại Hàn Quốc là 19%, Nhật Bản là 25%, Đức là 29%. Tỷ trọng chi từ quỹ BHYT trong tổng chi cho chăm sóc sức khỏe ban đầu ở Hàn Quốc lên tới 51%, Nhật Bản là 76%, Đức là 78%. Dự kiến vào tháng 10 tới, tại Hội nghị quốc tế kỷ niệm 40 năm Tuyên bố Alma-Ata tại Astana, Kazakhstan, bản Tuyên bố chung mới sẽ được ký, cộng đồng quốc tế tiếp tục cùng cam kết tăng cường chăm sóc sức khỏe ban đầu hướng đến bao phủ chăm sóc sức khỏe toàn dân"- Bộ trưởng cho biết.

Tại Việt Nam, Nghị quyết số 20 xác định y tế cơ sở là nền tảng, phương châm của xây dựng hệ thống y tế công bằng, hiệu quả và phát triển. Riêng ở Việt Nam có đến 11.000 cơ sở y tế ban đầu; gần 99% xã, phường và thị trấn đã có nhà trạm; 87,5 % trạm có bác sĩ khám chữa bệnh; 97% có nữ hộ sinh hoặc y sĩ sản nhi; gần 75% thôn, bản, tổ dân phố có nhân viên y tế hoạt động, trong đó ở nông thôn, miền núi là 96%.

Ngành y tế đang nỗ lực cùng các địa phương củng cố hệ thống tổ chức bộ máy mạng lưới y tế cơ sở theo hướng thu gọn đầu mối, nâng cao hiệu quả, thực hiện mô hình trung tâm y tế huyện đa chức năng (cả dự phòng và khám chữa bệnh) và quản lý trạm y tế xã.

Để trạm y tế tuyến xã/phường không chỉ là nơi tiêm chủng, hướng dẫn tuyên truyền kế hoạch hoá gia đình, ngành y đang nỗ lực đầu tư cả về nhân lực, vật lực

Nhờ có mạng lưới y tế cơ sở rộng khắp, công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu cơ bản đã được triển khai rất hiệu quả, sâu rộng như tiêm chủng mở rộng, phòng chống suy dinh dưỡng, chăm sóc sức khỏe bà mẹ trẻ em, dân số - kế hoạch hóa gia đình. Một số trạm y tế xã đã bước đầu thực hiện quản lý một số bệnh không lây nhiễm, mạn tính như tim mạch, huyết áp, đái tháo đường… theo mô hình bác sĩ gia đình.

Người dân đã tiếp cận và sử dụng nhiều hơn dịch vụ khám chữa bệnh tại tuyến y tế cơ sở. Đến nay, đã triển khai khám chữa bệnh BHYT tại khoảng 80% tổng số trạm y tế”- Bộ trưởng cho biết.

Tuy nhiên, được đầu tư là thế nhưng Bộ trưởng cũng thẳng thẳn chỉ rõ, chất lượng khám chữa bệnh (KCB) tại tuyến y tế cơ sở chưa đáp ứng yêu cầu và làm cho người dân chưa tin tưởng và vượt lên các tuyến trên để khám chữa bệnh gây tốn kém về thời gian, tiền bạc, công sức và các chi phí xã hội khác.

Bộ trưởng Bộ Y tế dẫn chứng: "Thực tế, đã có bệnh nhân 4h sáng đã bắt xe lên bệnh viện Trung ương khám chỉ vì thấy đau đầu, tức ngực... Chỉ những bệnh đơn giản mà phải lên tận Trung ương chiếu chụp là không cần thiết vừa tốn kém tiền bạc của người dân, vừa tạo sức ép, quá tải bệnh viện tuyến trên. Sắp tới, Bộ Y tế quy định tất cả các bệnh mạn tính đã điều trị ổn định, có phác đồ điều trị như tim mạch, đái tháo đường, tăng huyết áp… phải chuyển tuyến xã theo dõi, quản lý”.

Theo Cục trưởng Lương Ngọc Khuê, để y tế cơ sở phát huy vai trò là người “gác cổng” cho sức khỏe người dân tại tuyến đầu, Bộ Y tế đang thực hiện cập nhật tài liệu chuyên môn, hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và quy trình kỹ thuật áp dụng tại trạm y tế xã. Bộ đang đầu tư trang thiết bị phù hợp với năng lực chuyên môn của trạm y tế xã, bảo đảm cung cấp dịch vụ xét nghiệm cơ bản, đáp ứng các bệnh thông thường tại xã theo gói dịch vụ y tế cơ bản, đặc biệt là bệnh không lây nhiễm; Tăng cường tiếp cận thuốc thiết yếu cho trạm y tế xã, đào tạo cập nhật kiến thức cho trạm y tế xã, hỗ trợ kỹ thuật từ xa và luân phiên đưa bác sĩ từ huyện về xã và từ xã lên tuyến trên để bảo đảm tăng cường năng lực KCB tại xã